Het verhaal van de dienstmaagd is een verhaal dat in 1985 al is geschreven, maar nog steeds actueel is. Ondertussen is er een serie van het boek gemaakt en is er een tweede deel verschenen, genaamd de Testamenten. Ik heb het boek zelf in het Engels gelezen.
Het verhaal
Binnen de grenzen van de voormalige Verenigde Staten heeft een christelijke beweging de macht gegrepen. In deze nieuwe Republiek Gilead dient eenieder naar de letter van het Oude Testament te leven.
Vanfred, de vertelster, behoort tot de nieuwe klasse der ‘Dienstmaagden’, die slechts één doel heeft: zich voort te planten. Alleen ’s nachts in haar sobere kamer is ze vrij om zich over te geven aan haar illegale herinneringen: het lezen van boeken, haar eigen naam, het nu irrelevant geworden begrip ‘liefde’.
In een sobere stijl, die afwisselend koele observatie, ontroering, wanhoop, hartstocht en wrange humor reflecteert, legt Vanfred het zwarte hart bloot dat schuilgaat achter de kalme façade van een reactionair establishment. Een regime dat bepaalde stemmingen in onze maatschappij tot een even logische als huiveringwekkende conclusie doordrijft: is dat een futuristisch schrikbeeld, of de ware nabije toekomst van Amerika?
Conclusie
Dit verhaal vond ik erg huiveringwekkend. Er wordt op een treffende manier beschreven hoe gemakkelijk er schijnbaar uit het niets een dictatuur gevestigd kan worden die een deel van de mensheid volledig monddood maakt. Ook de manier waarop er angst gezaaid wordt, zodat er maar weinig protest ontstaat, is indringend beschreven. Er wordt zelfs aandacht besteed aan de rechtvaardiging die leden van het regime gebruiken voor hun daden. Extra angstaanjagend is dat het boek volgens de schrijfster grotendeels is gebaseerd op dingen die ooit echt gebeurd zijn.
De hoofdpersoon in het boek kent maar een deel van het verhaal. Ook is ze enigszins in de war. Ze haalt bijvoorbeeld heden en verleden door elkaar en vertelt soms in de tegenwoordige tijd over het verleden. Ze kent de details van wat er in de wereld gebeurt maar deels en vult deze soms zelf in. Ook heeft ze duidelijk een gat in haar geheugen. Daardoor komt haar verhaal soms wat verwarrend en ook een beetje afstandelijk over.
Maar tussen de regels door krijg je wel degelijk een beeld van wat er aan de hand is. Vanfred vertelt openlijk over alle dingen die ze direct meemaakt en dat is al voldoende om in grote lijnen een beeld te schetsen van de wereld waarin ze leeft. Of de details die ze zelf invult kloppen kan je als lezer niet weten maar ze zou best eens gelijk kunnen hebben.
De epiloog vond ik wat minder aan het verhaal. Het zaait meer verwarring dan nodig is. Wel legt de epiloog deels uit op welke echte gebeurtenissen het verhaal is gebaseerd. Persoonlijk vond ik de inleiding van de schrijfster echter wel voldoende om het verhaal in perspectief te zetten. Deze vond ik sterker dan de epiloog. In de Engelse editie was dit voorwoord aanwezig, ik weet niet of deze ook is meevertaald naar het Nederlands.
Ik vond dit een indrukwekkend verhaal. Wat het extra indrukwekkkend maakt is dat het allemaal zo aannemelijk is. Je kunt je zo voorstellen dat het echt zou gebeuren. Delen van het verhaal worden wel opzettelijk vaag gehouden door de wat verwarde vertelster en de epiloog. Ik weet niet precies wat de meerwaarde daarvan is, maar het geeft het verhaal ook iets authentieks. In een dictatuur zijn dingen waarschijnlijk vaak onduidelijk, vooral voor mensen die niet aan de top staan.
Dit verhaal zal me in ieder geval lang bijblijven.
Boekinformatie
Titel: Het verhaal van de dienstmaagd
Auteur: Margaret Atwood
Uitgever: Prometheus
ISBN: 9789044644005
Verkoopprijs: Paperback €15,00, e-book €9,99